Na jaren procederen werd een steenkoolcentrale naast het reservaat van de Moapa Paiute-indianen gesloten. Vervolgens verleende de stam, als eerste in de VS, toegang aan een zonne-energiebedrijf. Op reportage in de Amerikaanse staat Nevada.
Darren Daboda laat graag zijn grondgebied zien. Maar dan wel vanuit zijn SUV, met de airco voluit. Het is immers 45 graden buiten. Doba leidt al zes jaar zijn stam, maar in hem zou je niet direct een indaan herkennen, zonder traditionele kleding maar in een overhemdje, als kantoorklerk. Totdat het opperhoofd uitstapt om een historisch wandelpad te laten zien, waarover ooit mormonen hun tocht door de woestijn aflegden. Daar raapt hij een lichtbruine veer van de grond. “Een roodstaartbuizerd”, zegt Daboda, de horizon afturend. “Naast de adelaar hebben we die hier ook. En die witte plant daar helpt tegen hoofdpijn.”
Daboda’s stam, die van de Moapa Paiute-indianen, telt iets meer dan driehonderd leden die wonen in een gortdroog reservaat, een klein uur rijden van Las Vegas. Want net als andere indianenstammen in de VS zijn de Moapa Paiute, na de komst van de Europeanen, verdreven naar een onvruchtbare uithoek. En hier verrees in de jaren zestig, aan de rand van het reservaat een steenkoolcentrale, waarvan de schoorstenen dagelijks een mist van fijnstof uitstootten.
Steeds meer stamleden werden ziek
Darren Daboda
“Steeds meer stamleden werden ziek”, herinnert Daboda zich over die tijd. Hij stopt bij de 65-jarige gepensioneerde Vernon Lee, die op enkele honderden meters van de kolencentrale woont. Lee vertelt, met de blik op de schoorstenen, hoe zijn broer en buurman al jong overleden. En over kinderen met astma. Ja, zelf werkte hij wel in de centrale, uit noodzaak, omdat er weinig ander werk is in en rondom het reservaat. Behalve dan in een winkel aan de snelweg waar de indianen vuurwerk en drank verkopen aan Amerikanen die onderweg zijn naar Las Vegas. Lee: “We hebben hier ruim veertig jaar dode lucht ingeademend.”
Rechtszaak
Gesteund door Greenpeace begonnen de Moapa in 2014 een rechtszaak tegen Nevada Energy, het energiebedrijf achter de steenkoleninstallatie. Met succes; dit jaar is de centrale stilgelegd en de indianen die gezondheidsschade opliepen, kregen 4,3 miljoen schadevergoeding. Sindsdien is het stil in het reservaat, de lucht is ook weer fris.
Maar daar bleef het niet bij. Daboda stapt weer in en rijdt nog een minuut of twintig door de woestijn. En opeens zijn, als een fata morgana, zonnepanelen zichtbaar van het bedrijf First Solar. Dat is de nieuwe hoop van het indianenhoofd en zijn stam: een zonnecentrale die inkomsten en werk voor de stam brengt. Met duizend hectare zonnepanelen en een opbrengst van 250 megawatt – goed voor 110.000 huishoudens – is dit in omvang de nummer vier van de VS. En de eerste in een indianenreservaat.
Goede klik
“Wij willen laten zien dat een moderne energie-intensieve levensstijl best te combineren valt met respect voor de natuur, zoals dat ons traditioneel met de paplepel is ingegoten”, vertelt Daboda over de onderhandelingen met First Solar over het park waarvan de indianen delen in de opbrengst. “Het is een langdurig, voorzichtig proces geweest om het bedrijf toe te laten. Maar ik had acht jaar geleden gelijk een goede klik met de vertegenwoordigers. Zij kwamen vaak terug naar het reservaat en we hadden barbecues samen. We moesten zeker zijn dat hun intenties goed waren.”
Want voor indianenstammen ligt samenwerking met Amerikaanse bedrijven gevoelig. Op papier is hun reservaat soeverein, maar in de praktijk moeten indianen vaak wijken voor grote ontwikkelingsprojecten. Geregeld staan er kleine lettertjes in contracten die worden afgesloten, waardoor de stammen er uiteindelijk slecht vanaf komen.
Chief Daboda heeft ditmaal goede hoop: niet alleen bracht de constructie tachtig tijdelijke banen, ook werden twee stamleden opgeleid tot ingenieur. Zij konden langdurig in dienst komen.
Maar bij dit succes zijn ook vraagtekens te zetten. Daboda zet zijn SUV stil bij het gemeentehuis. Die plek biedt een goed uitzicht op houten prefabhuizen van de stam en een armoedige verzameling stacaravens. In de voortuinen liggen oude televisietoestellen en gescheurde bankstellen. De armoede komt je tegemoet. Met de oplevering van de zonnecentrale zijn de constructiebanen verdwenen – die waren immers tijdelijk – en twee vaste banen zijn onvoldoende om iedereen te laten profiteren. Een derde van de indianen zit zonder werk, wat overigens een relatief laag percentage is voor reservaten.
Geheime opbrengst
Chief Daboda wil verder niet praten over het percentage dat de indianen krijgen van First Solar. Hij houdt dat angstvallig geheim – volgens het contract dat ze afsloten mag hij niets zeggen. “Het geld is in ieder geval genoeg voor ons”, zegt Daboda. “Ik kan het gebruiken om nieuwe huizen te bouwen op het reservaat, zodat de ruim honderd leden die nu, in diaspora, elders in de VS wonen kunnen terugkeren. De constructie van die huizen en de terugkomst van die leden zal onze kleine economie een impuls geven.”
Zonne-energie verschaft indianen invloed en macht
Bovendien: er zijn nog vier grote zonneprojecten in voorbereiding, zegt Daboda. Projecten met energieopslag voor het energie-intensieve nachtleven van Las Vegas. De indianen kunnen daar nog meer aan verdienen. Maar, onderstreept hij, het belangrijkste is natuurlijk dat er nu voor het eerst écht geluisterd lijkt te worden naar een indianenstam. Zonne-energie verschaft indianen invloed en macht. En dat zou een goed teken voor de toekomst kunnen zijn. “Daarmee waren de afgelopen jaren niet alleen belangrijk voor onszelf, maar ook voor andere stammen”, denkt het opperhoofd. “Onze rechtszaak kan een precedent zijn voor de Dakota Acces Pipeline, waartegen al zo lang gedemonstreerd wordt.”
Onder president Trump is weer begonnen met de aanleg van deze omstreden oliepijplijn, die dwars door land van indianen moet komen. Nee, voegt hij eraan toe, de vergeten mensen voor wie Trump het zegt op te nemen zijn duidelijk geen indianen. Maar uiteindelijk zal in de rechtszaal blijken wie het gelijk aan zijn zijde heeft.
Laat een reactie achter